Długie

W pierwszej połowie XVII wieku powstał w nieodległym Cisowie folwark dworski, w którym pracowali chłopi pańszczyźniani. Żeby zapewnić siłę roboczą założono tutaj wioskę chłopską. Nie wiadomo dokładnie, kiedy powstało Długie. Jest notowane od 1744 roku, lecz zapewne powstało jeszcze w końcu XVII wieku.[1] Wioska była pierwotnie zlokalizowana wzdłuż drogi, tworząc podłużny kształt, stąd właśnie pochodzi nazwa.

Była to niewielka osada należąca do dóbr krasnoborskich, opis parafialny z 1784 roku informuje, Długie- JW. JPana Chreptowicza na zachodzie letnim pół mili wielkie[2].

W początkach XIX wieku była to niewielka wioska, w 1827 roku naliczono tutaj zaledwie 7 domów i 43 mieszkańców[3]. W ciągu kolejnych 30 lat miejscowość rozwijała się dosyć szybko, przybywało ludności. Był to złoty czas rozwoju dóbr sztabińskich. W czasie uwłaszczenia ziemi dworskiej powstało tutaj 13 gospodarstw na 425 morgach ziemi.[4] Zatem mieszkało 13 rodzin chłopskich, po 1855 roku dobra sztabińskie nie rozwijały się najlepiej i w 1880 roku notowano tutaj 14 domów i 97 mieszkańców[5]. W 1921 roku ta miejscowość liczyła 17 domów i 92 mieszkańców. Należała do gminy Sztabin[6]. W latach 1921-1924 istniała w tej wsi niewielka jednoklasowa szkoła powszechna[7].

W 1925 roku przystąpiono do komasacji gruntów wsi Długie, akcja zakończyła się w 1930 roku.[8]

Dłużański Las (część wsi Długie)

W drugiej połowie XIX wieku na wschód od wsi Długie powstała nowa miejscowość o nazwie Dłużański Las. Nazwa była adekwatna, ponieważ założono ją na wykarczowanych terenach leśnych. Słownik Geograficzny nazywa tę miejscowość folwarkiem, jednak brak danych dotyczących obszaru folwarku i być może była to wieś, a nie folwark. Miejscowość liczyła w 1880 roku 10 domów i 59 mieszkańców.[9] Jeżeli był to folwark, to został jeszcze przed I wojną światową rozparcelowany. Był to czas bardzo intensywnego rozwoju miejscowości.

Obecne Dłużański Las stanowi część wsi Długie, lecz jeszcze przed II wojną była to większa miejscowość niż Długie, w 1921 roku notowano tutaj 20 domów i 106 mieszkańców[10].

[1] Wiśniewski J, Dzieje osadnictwa...., s. 201.

[2] Wernerowa W, Opisy....., s. 72.

[3] Tabella miast i wsi....., tom I, s. 99.

[4] Słownik  Geograficzny....., tom XII, s. 48.

[5] Tamże, tom II, s. 36.

[6] Skorowidz miejscowości....., s. 6.

[7] Jemielity W, Szkoły powszechne...., s. 20.

[8] 63/33/0/37 [...]scalenie [gruntów] wsi Długie gm. Sztabin [korespondencja, protokoły, opis obszaru, wykazy gospodarstw, orzeczenia]; 1925-1930 hasła indeksu: Długie

[9] Słownik Geograficzny....., tom II, s. 41. W Słowniku jest napisane że był to folwark, jednak być może nastąpił błąd i była to wieś.

[10] Skorowidz miejscowości....., s. 6.