21 lipca 1979 roku powstało Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sztabińskiej im. Karola Brzostowskiego, którego celem statutowym jest rozwijanie postępowych tradycji życia kulturalnego, społeczno-gospodarczego Ziemi Sztabińskiej oraz zapewnienie regionowi znaczącego miejsca w życiu województwa i kraju. Założone cele Towarzystwo realizuje poprzez zaangażowanie w ochronę i zachowanie zabytków kultury, pamiątek regionalnych, podejmowanie inicjatyw ożywiających aktywność społeczną oraz poznawanie działalności Karola hrabiego Brzostowskiego. Przypominane są tradycje, bogata historia tych ziem, popularyzowany region o wysokich walorach naturalnego środowiska przyrodniczego.
W ciągu 45-ciu lat pracy Towarzystwo zorganizowało wiele konkursów i akcji związanych z edukacją historyczno-krajoznawczą. Prowadziło działalność wydawniczą: opublikowało cztery Sztabińskie Zeszyty Historyczne, książki pt.: „Ziemia Sztabińska. Kraina nad Biebrzą”, „Dwa brzegi Biebrzy”, zajmowało się reedycją wydawnictw Ludwika Pietrusińskiego i ks. Jakuba Rółkowskiego, związanych z Karolem Brzostowskim.
Priorytetem w działaniach organizacji było uhonorowanie pomnikiem patrona Ziemi Sztabińskiej. Dzięki darczyńcom i pomocy pracowników Urzędu Gminy Sztabin (w 140. rocznicę śmierci Karola Brzostowskiego) udało się dokonać jego odsłonięcia.
Inicjatywy Towarzystwa, które zawsze uzyskiwały akceptację władz, były wspierane finansowo i merytorycznie przez samorządy szczebla gminnego, powiatowego i wojewódzkiego. Zaowocowały, m.in.: nazwaniem placu wokół parku w Sztabinie, który wcześniej nosił nazwę Rynek, Placem Karola Brzostowskiego; w latach 70. XX wieku odrestaurowaniem pomnika Joachima Litawora Chreptowicza; utworzeniem Izby Regionalnej Ziemi Sztabińskiej im. Romana Gębicza; ogłoszeniem 2004 roku – Rokiem Karola Brzostowskiego na Podlasiu; uhonorowaniem pamiątkowymi tablicami: posła i senatora Michała Łazarskiego oraz ofiar Obławy Augustowskiej, powstaniem pomnika 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę.
Towarzystwo swoją działalność opiera na funduszach unijnych oraz środkach pozyskanych w ramach grantów i konkursów organizowanych przez Urząd Gminy Sztabin, Starostwo Powiatowe w Augustowie, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Polsko-Amerykańską Fundację Wolności, LGD Fundusz Biebrzański. Otrzymywało również dofinansowanie ze środków Gminnej Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W dorobku stowarzyszenia jest 26 zadań publicznych zrealizowanych, niejednokrotnie, przy współpracy z Centrum Biblioteczno-Kulturalnym i Szkołą Podstawową w Sztabinie, Urzędem Gminy Sztabin, Starostwem Powiatowym w Augustowie, OSP Sztabin oraz lokalnymi stowarzyszeniami.
Działalność TPZSZ została doceniona przez Międzywydziałowe Koło Naukowe Socjologii Wsi i Doradztwa Rolniczego im. W. Grabskiego SGGW – Akademii Rolniczej w Warszawie, które w 1985 roku przyznało Towarzystwu „Wyróżnienie im. Wiktora Bronikowskiego” za wkład w rozwój agronomii społecznej, postępu rolniczego i kultury w środowisku wiejskim. W 2017 roku Wojewoda Podlaski przyznał wyróżnienie w ramach konkursu „Inicjatywa Społeczna Roku 2016” za realizację projektu pn. „Wokół Brzostowskiego”, Starosta Augustowski medalem za zasługi dla Powiatu Augustowskiego uhonorował pracę stowarzyszenia w zakresie popularyzacji życia kulturalnego i społecznego oraz kultywowanie pamięci o Karolu Hrabim Brzostowskim.
Tak w ogromnym skrócie prezentuje się dorobek TPZSZ. Działaniem, jakie realizowaliśmy w bieżącym roku, jest zadanie publiczne pt. „45-lecie działalności Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Sztabińskiej im. Karola Brzostowskiego” współfinansowane ze środków Województwa Podlaskiego w kwocie 15000 zł. W ramach zadania przeprowadzono warsztaty teatralne oraz zorganizowano festyn, w czasie którego promowano postać Hrabiego oraz świętowano jubileusz. Impreza odbyła się 14 lipca 2024 r. i zgromadziła liczne grono mieszkańców oraz gości. Wydarzenie otworzył „sam” Hrabia (w rolę wcielił się Wojciech Kondracki) uroczyście powitany przez Wójta Gminy Sztabin Jarosława Karpa.
W programie imprezy znalazło się przedstawienie teatralne pt. „Reformy Karola Brzostowskiego”. Za jego przygotowanie serdecznie dziękuję 10-osobowej grupie młodych aktorów oraz ich opiekunce, autorce scenariusza – Urszuli Bugieda. Podsumowano konkurs plastyczny pt. „Gdzie okiem sięgniesz, zobaczysz jego ślady” i wręczono nagrody wszystkim autorom prac. Wiele wrażeń dostarczyły występy artystyczne zespołów. Muzyka, śpiew i taniec wzbudziły emocje, stworzyły niezapomnianą atmosferę, pokazały bogatą kulturę i tradycję regionu. Przed publicznością wystąpiły zespoły: taneczny i wokalny „Sztabiniaki”, „LIPSK”, Kapela Ludowa „ONEGDAJ”, Tatarski Zespół Taneczno-Wokalny „Buńczuk”.
Obchody 45-lecia działalności stowarzyszenia były okazją do podziękowań osobom i podmiotom, które przez lata angażowały się i wspierały pracę organizacji. Podziękowano osobom prywatnym przekazującym darowizny na cele statutowe, wyrażono za to ogromną wdzięczność.
Wręczono pamiątkowe dyplomy podmiotom i firmom współfinansującym projekty realizowane przez stowarzyszenie. Podziękowania i najszczersze słowa wdzięczności za wsparcie działalności Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Sztabińskiej im. Karola Brzostowskiego, okazaną życzliwość i współpracę, dzięki której zrealizowano wiele zamierzeń, mających na celu ochronę dziedzictwa kulturowego regionu przekazano Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Podlaskiego, Urzędowi Gminy Sztabin wraz z Radą Gminy, Starostwu Powiatowemu w Augustowie, BS w Augustowie, Lokalnej Grupie Działania Fundusz Biebrzański, oraz firmom: Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Usługowo-Handlowemu „DRWAL” Julian Mydło, PEGAZUS BOATS.
Z okazji jubileuszu na ręce Prezes Towarzystwa przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Wiesława Burnos i Bogdan Dyjuk oraz Wójt Gminy Sztabin Jarosław Karp wraz z reprezentacją Rady Gminy i Stowarzyszeń przekazali pamiątkowe grawertony, natomiast Starosta Augustowski Piotr Rusiecki wręczył medal jubileuszu 25-lecia powiatu. Skierowano serdeczne słowa, gratulując osiągnięć, życząc nieustającego entuzjazmu, energii, dalszych sukcesów i kolejnych owocnych przedsięwzięć.
Przybyli na festyn goście mogli też odwiedzić bogato zastawione stoiska, które uginały się od miejscowych specjałów przygotowanych przez nasze gospodynie oraz lokalnych producentów i rękodzielników. Najmłodszym uczestnikom przygotowano dmuchańce, malowanie buziek i bańki mydlane. Dzięki temu festyn był wydarzeniem, które przyciągnęło całe rodziny, oferując każdemu coś interesującego.
Towarzystwo na przygotowanie festynu oprócz dofinansowania z Województwa Podlaskiego otrzymało wsparcie finansowe od: Powiatu Augustowskiego, Banku Spółdzielczego w Augustowie, Centrum Biblioteczno-Kulturalnego w Sztabinie. W imieniu Zarządu TPZSz dziękuję wymienionym sponsorom.
W organizację imprezy zaangażowali się pracownicy Centrum, Urzędu Gminy Sztabin (pomoc tych jednostek, jak zawsze jest nieoceniona) oraz Motocykliści, dzięki którym nasz „hrabia” wjechał na plac motocyklowym korowodem. Nad bezpieczeństwem czuwali, niezawodni jak zawsze, strażacy OSP Sztabin. Wszystkim serdecznie dziękuję. Słowa wdzięczności kieruję też do Stowarzyszenia Aktywny Sztabin, Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Jastrzębna Druga-Ostrowie, KGW Biebrzańskie Jaziewianki, Grupy Nieformalnej Sztabin Pomaga i osób, które przygotowały stoiska wystawiennicze. Dzięki Wam uczestnicy festynu mieli okazję skosztować pysznych potraw, zaopatrzyć się w miód, chleb, itp. Marioli Mitros-Wolskiej dziękuję za utrwalenie wydarzenia na fotografii, a przybyłym gościom za udział w imprezie.
Małgorzata Ostrowska
Prezes TPZSz im. Karola Brzostowskiego
